ตอนที่ 5: ภูมิคุ้มกันของลูก...เริ่มที่ลำไส้และจุลินทรีย์ที่ดี
คำถามในใจแม่ๆ เมื่อลูกน้อยป่วยง่าย...
- “ลูกกินดี นอนดี ทำไมยังป่วยบ่อย?”
- “เพื่อนในเนิร์สเซอรี่ไม่ติดหวัด แต่ลูกเราติดทุกที”
- “ทำไมวัคซีนก็ครบ…แต่ยังไม่แข็งแรง?”
หมอ: คำตอบอาจไม่ได้อยู่ที่ “ยาหรือหมอ” แต่อยู่ลึกลงไป…ที่ลำไส้ของลูกครับ
ความลับเรื่องระบบภูมิคุ้มกันที่พ่อแม่ไม่เคยรู้
หมอ: 70-80% ของภูมิคุ้มกันอยู่ในลำไส้[1] เนื่องจากลำไส้ไม่ใช่แค่ทำหน้าที่เป็นท่อส่งของเสีย แต่คือฐานบัญชาการของระบบภูมิคุ้มกันที่ใหญ่ที่สุดในร่างกาย
แม่: แล้วมันทำงานยังไงคะหมอ?
หมอ: ในลำไส้ของลูกมีเซลล์ภูมิคุ้มกันจำนวนมากถึง 70-80% ของทั้งร่างกาย คอยคัดกรองว่าอะไรควรเข้า (สารอาหาร) และอะไรควรถูกขับออก (เชื้อโรค สารพิษ) โดยมีจุลินทรีย์ที่ดี (Microbiota) เป็นเพื่อนร่วมงานตัวจิ๋ว ที่ช่วย…
- สร้างสารภูมิคุ้มกัน
- ลดการอักเสบ
- ต่อต้านเชื้อโรคที่เข้าสู่ร่างกาย
เมื่อลำไส้แข็งแรง ร่างกายก็จะมีรั้วภูมิคุ้มกันที่แน่นและแม่นยำ
เด็กเล็กยังมีระบบภูมิคุ้มกันที่ไม่สมบูรณ์
แม่: ภูมิคุ้มกันของลูกเหมือนกับของพ่อแม่ไหมคะ?
หมอ: ไม่ครับ…ลำไส้ของเด็กวัย 1–3 ขวบยังต้องค่อยๆเรียนรู้ที่จะเป็นเกราะป้องกัน และยังต้องการสารอาหารและพฤติกรรมที่เหมาะสมเพื่อสร้างรั้วภูมิคุ้มกันให้แข็งแรง เช่น
- Prebiotics (GOS BIO-ACTIVE): ใยอาหารที่เลี้ยงจุลินทรีย์ดีให้เจริญเติบโต[2]
- ใยอาหารจากธรรมชาติ: ผัก ผลไม้ และถั่ว เพื่อช่วยให้ขับถ่าย
- พฤติกรรมการกินเป็นเวลา: เสริมสมดุล Microbiota ให้ทำงานสอดคล้องกับนาฬิกาชีวิต[3]
ลำไส้ดีช่วยลดโอกาสเป็นภูมิแพ้และอักเสบ
แม่: ถ้าลำไส้ดี…จะช่วยให้ลูกน้อยแข็งแรงได้อย่างไรคะหมอ?
หมอ: การศึกษาพบว่าเด็กที่มีจุลินทรีย์ดีสมดุลในวัยเล็ก จะช่วยให้เด็กป่วยน้อยลงในช่วงเข้าเนิร์สเซอรี่[4] มีโอกาสเสี่ยงเป็นภูมิแพ้และผื่นบริเวณผิวหนังน้อยลง[5] และมีระบบภูมิคุ้มกันตอบสนองแม่นยำขึ้นเมื่อโตเป็นผู้ใหญ่[6] เพราะฉะนั้นอย่ารอให้ลูกป่วยก่อนค่อยเสริมภูมิคุ้มกัน แต่คุณแม่ควรเริ่มเสริมสร้างลำไส้ที่ดีให้ลูกน้อยตั้งแต่วันนี้ครับ
คำแนะนำจากหมอ:
- อ่านฉลากนมเพื่อมองหาสารอาหาร GOS หรือใยอาหารจากธรรมชาติ
- ให้ลูกลองกินผักบด ถั่วบด ผลไม้แช่เย็นแทนขนม
- หลีกเลี่ยงการใช้ยาฆ่าเชื้อพร่ำเพรื่อ เพราะทำลายจุลินทรีย์ที่ดีในลำไส้
- ให้ลูกมีกิจวัตรที่แน่นอน เช่น ตื่น-นอน-กิน เป็นเวลา เพราะ Microbiota จะทำงานได้ดีขึ้น
คุณแม่สามารถเลือกให้ลูกดื่มนม UHT เสริมสารอาหารที่มี GOS และ วิตามิน C ที่ไม่ใช่แค่นมขาวอิ่มท้อง แต่เป็น “เกราะใยอาหาร” ที่เสริมพลังให้ลำไส้ลูกแข็งแรง พร้อมสู้กับเชื้อโรคจากโลกภายนอกครับ
นายแพทย์ วรวิทย์
กันทะมาลี
กุมารเวชศาสตร์โรคติดเชื้อ
โรงพยาบาลพญาไท 3
นายแพทย์ วรวิทย์
กันทะมาลี
กุมารเวชศาสตร์โรคติดเชื้อ
โรงพยาบาลพญาไท 3
เขียนโดย:
นายแพทย์ วรวิทย์
กันทะมาลี
กุมารเวชศาสตร์โรคติดเชื้อ
โรงพยาบาลพญาไท 3
ข้อมูลอ้างอิง:
1. Vighi, G., et al. Allergy and the gastrointestinal system. Clinical & Experimental Immunology (2008); Wiertsema, S.P., et al. The Interplay between the Gut Microbiome and the Immune System in the Context of Infectious Diseases throughout Life and the Role of Nutrition in Optimizing Treatment Strategies. Nutrients (2021).
2. Mei, Z., Yuan, J., & Li, D. (2022). Biological activity of galacto-oligosaccharides: A review. Frontiers in Microbiology, 13, 993052.
3. Li, Y., Jund, M. D., & Thaiss, C. A. (2021). Timing is everything: Impact of the circadian clock on the gut microbiome and immunity. *Trends in Microbiology*, *29*(10), 918-929.
4. Hojsak, I., Snovak, N., Abdović, S., Szajewska, H., Mišak, Z., & Kolaček, S. (2010). Lactobacillus GG in the prevention of gastrointestinal and respiratory tract infections in children who attend day care centers: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial. *Clinical Nutrition*, *29*(3), 312-316.
5. Kalliomäki, M., Salminen, S., Arvilommi, H., Kero, P., Koskinen, P., & Isolauri, E. (2001). Probiotics in primary prevention of atopic disease: a randomised placebo-controlled trial. *The Lancet*, *357*(9262), 1076-1079.
6. Gensollen, T., Iyer, S. S., Kasper, D. L., & Blumberg, R. S. (2016). How colonization by microbiota in early life shapes the immune system. *Science Immunology*, *1*(1), eaaf9473.
