พัฒนาการเด็ก 3 ขวบ : พัฒนาการเด็ก Gen Alpha
สำหรับวัย 3 ขวบ ที่แม่ควรรู้!
พัฒนาการเด็กช่วงวัย 3 ขวบ ถือว่าเป็นวัยที่คุณแม่จะเห็นการเปลี่ยนแปลงของลูกทางด้านร่างกายและพัฒนาการสมองอย่างชัดเจน รวมถึงการแสดงออกด้านอารมณ์มากขึ้น เพราะเด็กวัย 3 ขวบ เป็นวัยที่สามารถเริ่มทำกิจกรรมต่างๆได้หลากหลาย มีทักษะการเคลื่อนไหวร่างกายที่มากขึ้น มีกิจกรรมนอกบ้านเพื่อพัฒนาการเรียนรู้ ดังนั้น เช็คลิสต์พัฒนาการเด็กวัย 3 ขวบ จะเป็นเครื่องมือหนึ่งที่จะช่วยให้คุณแม่สามารถสังเกตและส่งเสริมการเติบโตของเด็กในวัย 3 ขวบได้อย่างเหมาะสม โดยพัฒนาการจะจำแนกออกเป็นทั้งหมด 4 ด้าน คือ พัฒนาการด้านร่างกาย พัฒนาการด้านสติปัญญา พัฒนาการด้านอารมณ์ และพัฒนาการด้านความเข้าใจและการสื่อสาร
เช็คลิสต์พัฒนาการเด็กวัย 3 ขวบ: 4 ด้านหลัก
- พัฒนาการด้านกล้ามเนื้อมัดใหญ่ (Gross Motor) [11,13]
- สามารถยืนทรงตัวด้วยขาข้างเดียว ได้นานเป็นเวลา 2-3 วินาที – ฝึกเล่นเดินทรงตัว
- ขี่จักรยานสามล้อได้ – ลูกจะมีการทรงตัวร่างกายได้ในระดับนึง โดยที่คุณแม่สามารถช่วยประคองในระยะแรก หลังจากนั้นให้ลูกได้เรียนรู้การทรงตัวด้วยตนเอง
- ก้าวขึ้นบันไดแบบสลับเท้าได้ – โดยสามารถจับราวกั้นเพื่อช่วยทรงตัว
- พัฒนาการด้านกล้ามเนื้อมัดเล็ก (Fine Motor) [11,13,15]
- วาดรูปวงกลมได้ตามแบบ – คุณแม่สามารถวาดให้ดูเป็นตัวอย่าง และจับมือลูกเพื่อฝึกสอน หลังจากนั้นให้ลูก ทดลองวาดด้วยตนเอง และใช้เวลาในการฝึกฝน
- วางบล็อกไม้ขนาด 1นิ้วเรียงสูงต่อกันได้อย่างน้อย 8 ก้อน – โดยคุณแม่สามารถทำให้ดูเป็นตัวอย่าง เพื่อให้ลูกสามารถลองทำตามเองได้
- วาดรูปคน 1-2 ส่วน
- พัฒนาการด้านความเข้าใจและการสื่อสาร (Language Development) [6,14]
- รู้จักสีอย่างน้อย 1 สี
- เริ่มถามคำถามว่า “อะไร” “ทำไม”
- พูดเป็นประโยคสั้นๆ ได้ เช่น “หนูหิวข้าว”
- ทำตามคำสั่ง 2-3 คำสั่งต่อเนื่องกันได้
- พัฒนาการด้านสังคม อารมณ์และการช่วยเหลือตนเอง (Social-Emotional Development and self help) [12,13,14,16]
- เล่นสมมติเป็นเรื่องราวได้ เช่น ทำอาหาร
- เล่นกับคนอื่นได้ แบ่งปันของให้คนอื่นได้บ้าง
- เริ่มมีความรู้สึกภูมิใจ รู้สึกผิด รู้จักรอคอย สามารถรับรู้ความสุขของผู้อื่น
- ถอดรองเท้าเองได้ ใส่เสื้อยืดคอกลมเองได้
เสริมสร้างพัฒนาการลูกน้อยวัย 3 ขวบ ด้วยสารอาหารที่ครบถ้วน [1,2,3,4,5,6,7,8,9,10]
ทำไมสารอาหารถึงจำเป็นต่อการพัฒนาการลูก เพราะการที่ลูกได้รับสารอาหารที่ครบถ้วนและมีพลังงานที่เพียงพอ ก็เป็นปัจจัยที่สำคัญที่ช่วยส่งเสริมการพัฒนาการทั้งทางด้านร่างกาย บำรุงสมอง และช่วยเสริมภูมิคุ้มกันที่แข็งแรงอีกด้วย ดังนั้น คุณแม่ควรให้ลูกทานอาหารให้ครบ 5หมู่ และเสริมด้วยนมกล่อง UHTเสริมสารอาหาร ที่มี GOS BIO-ACTIVE และ วิตามินซี ช่วยเสริมภูมิคุ้มกัน เตรียมความพร้อมที่จะออกไปเรียนรู้นอกบ้าน รวมถึงสารอาหารที่ช่วยเสริมพัฒนาการสมอง เช่น DHA, สฟิงโกไมอีลิน, MFGM, โอเมก้า 3 6 9, วิตามิน บี12และโคลีน มีแคลเซียม เพื่อพัฒนากระดูกและฟันให้แข็งแรง เป็นต้น
สรุป พัฒนาการของเด็กวัย 3 ขวบ จะเรียนรู้สิ่งต่างๆ ได้จากสภาพแวดล้อมรอบข้าง ร่างกายเจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว เข้าใจความรู้สึกและแสดงอารมณ์ ได้ชัดเจนมากขึ้น การพาลูกทำกิจกรรมออกนอกบ้านจะช่วยส่งเสริมพัฒนาการ แต่ในขณะเดียวกันอาจจะมีโอกาสที่ลูกจะสัมผัสกับเชื้อโรค และมลพิษจากสภาพแวดล้อมภายนอกได้ ดังนั้นคุณแม่ควรมีอุปกรณ์ป้องกันและควบคู่กับการดูแลโภชนาการที่เหมาะสม เสริมให้ลูกทานอาหารให้ครบ 5หมู่ และเสริมด้วยนมกล่อง UHT เสริมสารอาหารที่มี GOS BIO-ACTIVE และ วิตามินซี ช่วยเสริมภูมิคุ้มกันให้ลูกแข็งแรง เมื่อลูกแข็งแรงก็พร้อมที่จะเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
แพทย์หญิง ณัฐวรรณ
จารุวรพลกุล
กุมารแพทย์พัฒนาการและพฤติกรรม
โรงพยาบาลพญาไท 3
แพทย์หญิง ณัฐวรรณ
จารุวรพลกุล
กุมารแพทย์พัฒนาการ
และพฤติกรรม
โรงพยาบาลพญาไท 3
แพทย์หญิง ณัฐวรรณ
จารุวรพลกุล
กุมารแพทย์พัฒนาการและพฤติกรรม
โรงพยาบาลพญาไท 3
เอกสารอ้างอิง
1. Bourlieu, C., Ménard, O., Bouzerzour, K., Mandalari, G., Macierzanka, A., & Dupont, D. (2020). Milk fat globule membrane: The role of its various components in infant nutrition. Journal of Nutritional Biochemistry, 85, 108465. https://doi.org/10.1016/j.jnutbio.2020.108465
2. Carr, A. C., & Maggini, S. (2017). Vitamin C and immune function. Nutrients, 9(11), 1211. https://doi.org/10.3390/nu9111211
3. Deoni, S. C. L., O’Muircheartaigh, J., Elison, J. T., Walker, L., Doernberg, E., Waskiewicz, N., Dirks, H., Piryatinsky, I., Dean, D. C., Jumbe, N. L., & Adams, S. H. (2019). Sphingomyelin in brain and cognitive development: Preliminary data. eNeuro, 6(4), ENEURO.0421-18.2019. https://doi.org/10.1523/ENEURO.0421-18.2019
4. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA). (2014). Scientific opinion on the substantiation of a health claim related to DHA and contribution to normal brain development pursuant to Article 14 of Regulation (EC) No 1924/2006. EFSA Journal, 12(10), 3840. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2014.3840
5. EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Allergies (NDA). (2016). Scientific opinion on dietary reference values for choline. EFSA Journal, 14(8), 4484. https://doi.org/10.2903/j.efsa.2016.4484
6. Frankenburg, W. K., Dodds, J., Archer, P., Shapiro, H., & Bresnick, B. (1992). The Denver II: A major revision and restandardization of the Denver Developmental Screening Test. Pediatrics, 89(1), 91–97.
7. Innis, S. M. (2007). Omega-3 fatty acids and neural development to human infancy. British Journal of Nutrition, 98(S1), S5–S10. https://doi.org/10.1017/S0007114507832895
8. Lomax, A. R., & Calder, P. C. (2009). Prebiotics, immune function, infection and inflammation: A review of the evidence. British Journal of Nutrition, 101(5), 633–658. https://doi.org/10.1017/S0007114508055608
9. Munns, C. F., Shaw, N., Kiely, M., Specker, B. L., Thacher, T. D., Ozono, K., Michigami, T., Tiosano, D., Mughal, M. Z., Mäkitie, O., Pettifor, J. M., Seth, A., Idris, H. W., Bhatia, V., Fu, J., Goldberg, G., Bonjour, J.-P., Braegger, C. P., Ward, L., … & Hochberg, Z. (2016). Global consensus recommendations on prevention and management of nutritional rickets. Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism, 101(2), 394–415. https://doi.org/10.1210/jc.2015-2175
10. Winje, B. A., Kumar, A., Taneja, S., Bhandari, N., Bahl, R., Strand, T. A., & Bhandari, N. (2018). Does early vitamin B12 supplementation improve neurodevelopment and cognitive function in infants? American Journal of Clinical Nutrition, 108(6), 1234–1243. https://doi.org/10.1093/ajcn/nqy219
11. จริยา จุฑาภิสิทธิ์ และสุรีย์ลักษณ์ สุจริตพงศ์. (2556). พัฒนาการปกติ. ใน ทิพวรรณ หรรษคุณาชัย, รวิวรรณ รุ่งไพรวัลย์, สุรีย์ลักษณ์ สุจริตพงศ์ และวีระศักดิ์ ชลไชยะ (บรรณาธิการ), ตำราพัฒนาการและพฤติกรรมเด็ก เล่ม 3: การดูแลเด็กสุขภาพดี (หน้า 39–52). กรุงเทพมหานคร: บริษัท บียอนด์ เอ็นเทอร์ไพรซ์ จำกัด.
12. จุฑามาส วรโชติกำจร. (2556). พัฒนาการด้านอารมณ์และสังคม. ใน ทิพวรรณ หรรษคุณาชัย, รวิวรรณ รุ่งไพรวัลย์, สุรีย์ลักษณ์ สุจริตพงศ์ และวีระศักดิ์ ชลไชยะ (บรรณาธิการ), ตำราพัฒนาการและพฤติกรรมเด็ก เล่ม 3: การดูแลเด็กสุขภาพดี (หน้า 53–65). กรุงเทพมหานคร: บริษัท บียอนด์ เอ็นเทอร์ไพรซ์ จำกัด.
13. นิตยา คชภัคดี. (2551). พัฒนาการเด็ก (Child development). ใน นิชรา เรืองดารกานนท์, ชาคริยา ธีรเนตร, รวิวรรณ รุ่งไพรวัลย์, ทิพวรรณ หรรษคุณาชัย, และ นิตยา คชภัคดี (บ.ก.), ตำราพัฒนาการและพฤติกรรม (พิมพ์ครั้งที่ 1, หน้า 389–390). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์โฮลิสติก พับลิชชิ่ง.
14. พงษ์ศักดิ์ น้อยพยัคฆ์ และ ดุษฎี เงินหลั่งทวี. (2561). พัฒนาการเด็ก (Child development). ใน สุรีย์ลักษณ์ สุจริตพงศ์, รวิวรรณ รุ่งไพรวัลย์, ทิพวรรณ หรรษคุณาชัย, บานชื่น เบญจสุวรรณเทพ, อดิศร์สุดา เฟื่องฟู, จริยา จุฑาภิสิทธิ์, และ พัฏ โรจน์มหามงคล (บ.ก.), ตำราพัฒนาการและพฤติกรรมเด็ก (เล่ม 4, พิมพ์ครั้งที่ 1, หน้า 365–381). กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์ พี.เอ.ลีฟวิ่ง จำกัด.
15. อิสราภา ชื่นสุวรรณ. (2557). แนวทางส่งเสริมพัฒนาการเด็กในสังคมไทย (0–10 ปี). ใน พงษ์ศักดิ์ น้อยพยัคฆ์, วินัดดา ปิยะศิลป์, วันดี นิงสานนท์, และ ประสบศรี อึ้งถาวร (บ.ก.), Guideline in child health supervision (พิมพ์ครั้งที่ 1, หน้า 21–29). กรุงเทพฯ: บริษัท สรรพสาร; จัดทำโดย ราชวิทยาลัยกุมารแพทย์แห่งประเทศไทย.
16. สำนักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย. (2557). คู่มือส่งเสริมพัฒนาการเด็กแรกเกิด–5 ปี สำหรับผู้เลี้ยงดูเด็กในครอบครัวและศูนย์เด็กเล็ก (พิมพ์ครั้งที่ 1, หน้า 16–19). ศูนย์สื่อสิ่งพิมพ์แก้วเจ้าจอม มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา. สืบค้นจาก https://hp.anamai.moph.go.th
17. สำนักส่งเสริมสุขภาพ กรมอนามัย. (2557). คู่มือส่งเสริมพัฒนาการเด็กแรกเกิด–5 ปี สำหรับผู้เลี้ยงดูเด็กในครอบครัวและศูนย์เด็กเล็ก (พิมพ์ครั้งที่ 1, หน้า 16–19). ศูนย์สื่อสิ่งพิมพ์แก้วเจ้าจอม มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา. สืบค้นจาก https://hp.anamai.moph.go.th
